پوشش اتشکده بهرام(ری)

آنچه از پوشش بنا در زمان حاضر بر جاست، یک جفت قوس هلالی با نقطه بیضی است، در راستای محور اصلی تالار، راهروی کم عرض تونل مانندی سراسر طول تالار را از زیر طی می‌کند که از منتهی‌الیه غربی، راهروی هم عرض دیگری بر آن عمود می‌شود و ورودی اصلی راهروی زیرین در جبهه شرقی، زیر ایوان اصلی استنخستین بار در سال ۱۹۱۳میلادی «ژاک دومورگان» فرانسوی این آتشکده و سازه‌های پیرامون آن را مرمت کرد. این بنا در سال ۱۹۳۳توسط باستان‌شناس آمریکایی به نام اریک اشمیت مورد کاوش و حفاری قرار گرفت و اخیراً دکتر فیروزه شیبانی از ایران کار حفاری آن را پی‌گیری کرده‌است.^[

اتشکده بهرام (تپه میل ری)

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

پر

آتشکده و تپه میل
نام	آتشکده و تپه میل
کشور	ایران
شهرستان	شهرستان ری روستای قلعه نو
اطلاعات اثر
نام‌های دیگر	آتشکده ری، آتشکده بهرام و کاخ بهرام
کاربری	تپه، آتشکده
کاربری کنونی	سایت موزه
دیرینگی	دوره ساسانیان
دورهٔ ساخت اثر	دوره ساسانیان
مالک فعلی اثر	سازمان میراث فرهنگی
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۴۰۷
تاریخ ثبت ملی	۱۱ بهمن ۱۳۳۴

ش به: ناوبری، جستجو

.

تپه میل که از آن آتشکده بهرام و آتشکده ری نیز نام برده می‌شود از آثار دوره ساسانیان در شهر ری است. گمان می‌رود که این بنا آتشگاه بهرام گور بوده باشد.

در حدود ۱۲ کیلومتری جنوب شرقی شهر ری به سوی ورامین بر بلندای تپه‌ای پهناور در روستای قلعه‌نو بقایای کاخ یا آتشکده‌ای واقع است که به تپه میل مشهور گردیده و آن به سبب دو پایه بزرگ بنا می‌باشد که از دور شبیه به میل است.

جهت بنا به صورت شرقی و غربی است. در جبهه شرقی ایوانی با چهار ستون مدور بوده. بخشی از بنای آتشکده ری در زمان حمله اسکندر به ایران خراب شد و تنها قسمتی از بنای چهارطاقی و زیبای این آتشکده به صورت دو میل باقی‌ماند.^[۱] بیشتر قسمت‌های غربی بنا از میان رفته، در بخش زیرین مجموعه یک راهروی کم پهنا وجود دارد که سراسر طول بنا را طی می‌کند. بقایای معماری تپه معماری میل دارای ساختاری، تشکل از گل، خشت، لاشه سنگ، گچ و از نظر دیرینگی متعلق به دوره ساسانیان (حدود ۱۸۰۰ سال پیش) است و به آتشکده بهرام گور نیز معروف است.^[۲]

تصاویر تپه میل راگا (ری)

تپه میل (آتشکده بهرام)

استودان گبرها راگا(ری)

استودان گبرها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

استودان گبرها یا استخوان‌دان گبرها، در شهر ری و دامنه شمالی کوه بی‌بی شهربانو قرار دارد. در این محل زرتشتیان اجساد مردگان خویش را طعمه حیوانات می‌ساخته‌اند. تاریخ احداث این دخمه ظاهراً به زمان ساسانیان و شاید جلوتر برسد. در این محل آنهااجساد مردگان خویش را طعمه حیوانات می‌ساخته‌اند زیرا اعتقاد داشتند دفن مرده در خاک، و یا انداختن آن در آب رودخانه و یا سوزاندن در آتش حرام است، چون عناصر چهارگانه (آب، باد، آتش و خاک) را مقدس و آلودن آن را ناروا می‌دانستند؛ و استخوان آنرا پس از جدا شدن گوشت و خشک شدن در استودان که از سنگ یا آهک یا گل می‌ساختند قرار می‌دادند.^[۱]

منابع استودان گبرها، سایت کتاب اول

تصاویر استودان گبرها شهرری

• 
 

عکسهای چشمه علی ری(راگا)

• 

  کتیبه فتحعلی شاه قاجار (چشمه علی) و باروی ری

• 

  تصویری از دوران محمدشاه قاجار از حجاری دیگری که الان ناموجود است.

• 
• 
• 

  نمای نزدیک

• 

  نوشته حکاکی شده در دور کتیبه

• 

  نوشته حکاکی شده در دور کتیبه

• 

  دو نفر درباری قاجار

• 
• 

  فتحعلی شاه قاجار

• 

  فتحعلی شاه قاجار نشسته بر تخت

• 
• 

  فتحعلی شاه قاجار نشسته بر تخت

• 

  شکاف و فرسایش

• 

  یک درباری قاجار به همراه خدمتکارش

• 

  نمای کلی

چشمه علی درلغت نامه دهخدا

چشمه ای است در شمال شهر قدیم ری که آبش از زیر سنگ صلب خارایی خارج شده به جانب جنوب جاری می شود و بنابر پژوهش ها و اطلاعات نگارنده قلعه ری بندی که خلیفه مهدی عباسی بنا نمود بالای همین چشمه و روی تخته سنگ بوده چنانکه حالا آثار آن باقی و نمودار است نیز احتمال می رود که قلعه طبرک همین قلعه ری بندی باشد و سایرین آن را به این اسم موسوم ساخته باشند و چون در زبان فارسی طبر به معنی کوه است چنانکه طبرستان بمعنی کوهستان می باشد و طبرک با کاف که در فارسی علامت تصغیر است به معنی کوه کوچک است و این قلعه بر روی کوه کوچک واقع شده ممکن است بعضی از تاریخ نویسان از این جهت این قلعه را طبرک نامیده باشند. بعضی گویند منوچهر این قلعه را بنا کرده و برخی قلعه طبرک را زبیدیه نوشته اند. به هر حال چشمه علی ری در سوابق و گذشته آب زیادی داشته چنانکه آثار آن در سنگ ها باقی‌مانده است، ولی قنات هایی که در بالای آن کنده اند، آب آن را به اندازه ای کم کرده که در فصل پائیز یک سنگ و نیم آب دارد و این آب از موقوفات حضرت عبدالعظیم حسنی است . از شهر تهران به دو راه به زاویه مقدسه و قصبه حضرت عبدالعظیم می روند، یکی راهی است به خط مستقیم و بیشتر معمول و راه دیگر از راه چشمه علی است که قدری از جاده مستقیم منحرف و نسبتاً" در وتر است . چشمه علی بین قصبه حضرت عبدالعظیم و آبادی و باغ دولت آباد که از باغ های دولتی میباشد واقع است .

خاقان خلدآشیان فتحعلی شاه که اغلب به چشمه علی به تفرج میرفتند در سال ۱۲۴۸ هجری قمری حکم فرمودند که در بالای چشمه علی صفحه ای را همواره کرده بر روی سنگ تمثال آن پادشاه را با بعضی از شاهزادگان کنده کاری کنند و بعضی اشعار در دور آن صفحه کتیبه شده که از تاریخ این عمل خبر می دهد و چون تمام اشکال و اشعار را در یک صفحه مشهود و معلوم کردن خالی از اشکال نبود ناچار در دو صفحه بعد صورت ها را آشکار ساخته اسامی صاحبان صورت ها و کتیبه اشعار را آنچه باقی‌مانده می نگاریم تا بر مطالعه کنندگان ظاهر باشد. ابن حوقل اسم چشمه علی را سوربنی نوشته است. بقعه ابن بابویه نزدیک چشمه است و همچنین مقبره صفائیه مضجع مرحوم حاجی میرزا صفا که از اجله مشایخ عرفاً و ارباب دانش بود و در تهران درگذشت و جناب اشرف مشیرالدوله حاجی میرزا حسینخان سپهسالار اعظم و وزیر امور خارجه آن را بنا کرده اند در حوالی چشمه علی است . سپس مؤلف مزبور در صفحه ای نقش صورت ها را و در صفحه دیگر اسامی صاحبان صورت هاو اشعار کتیبه دور سنگ را نقل کرده که شعرهای کتیبه در سه قطعه مختلف است و قطعه آخرین به ماده تاریخ ذیل که بحساب حروف ابجد ۱۲۴۸ هجری قمری ختم می شود: چو موسی خامه ثعبان صفت بگرفتم و گفتم تجلی کرد نورجاودان از سینه سینا.

سورنا(نام قدیم چشمه علی ری)

نام چشمه به امام اول شیعیان باز می‌گردد که ساکنان اطراف آن در دوران اسلام بر آن نهادند. اما ایرانیان باستان این چشمه را سورنا می‌نامیدند؛ زیرا در کنار معبد آناهیتا قرار داشته است.

تاریخ چشمه علی(ری)

نگاره‌ای قدیمی از چشمه‌علی

دورنمای محله چشمه‌علی و باروی ری

سنگ‌نگاره فتحعلی‌شاه در بالای چشمه

۱۸۴۰ میلادی

آبتنی در چشمه علی

نخستین نشانه‌های تمدن در چشمه علی، که شامل تپه باستانی، برج و باروهای قدیمی ری و چشمه زیرزمینی است، مربوط به تولید سفالینه‌های سرخ رنگ با نقش‌های سیاه یا قهوه‌ای سیر و تصاویری که بر آن نقش شده می‌باشد.

در کنار چشمه، تپه‌ای است که در کاوش سال‌های ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ خ به رهبری اریک اشمیت که برای موزه هنرهای زیبای بوستون و فیلادلفیا در آمریکا انجام شد، از آن آثاری به دست آمده است. اریک اشمیت بیشتر از شش صد متر مربع از محوطه چشمه‌علی را طی سه فصل متوالی بین سالهای ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ خ کاوید قدیمی‌ترین شواهد موجود در این منطقه که به اوایل هزاره چهارم قبل از میلاد بر می‌گردد. نتیجه آن کشف سه دوره مهم فرهنگی، شامل لایه‌ها و آثار دوره‌های‌اسلامی، اشکانی و پیش از تاریخ بود. هزاران قطعه از اشیایی که اشمیت در چشمه‌علی یافته بود، امروزه در موزه‌ها و دانشگاههای آمریکا و بخش کوچکی از آنها نیز در موزه ایران‌باستان نگهداری می‌شود. با درگذشت اریک اشمیت، مطالعات وی ناقص ماند و چون رموز شماره‌گذاری آثار مکشوفه را فقط خود او می‌دانست، تاکنون کسی موفق به مطالعه آنها نشده و تنها چند گزارش خبری در این‌باره از وی باقی‌مانده است. در ۱۳۷۷ خ، گروهی از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، دانشگاه تهران و دانشگاه برادفورد، تپه چشمه‌علی را با هدف تاریخ‌گذاری لایه‌های باستانی آن حفاری کرد. ترانشه‌هایی در ابعاد ۲ متر در ۵ متر در شرق و غرب تپه ایجاد شد و تا عمق ۱۰ متری، آثار فرهنگی هزاره‌های ششم، پنجم و اوایل چهارم پیش از میلاد مشخص گردید. از لحاظ زمانی تپه فعلی چشمه‌علی مربوط به دوره‌های فرهنگی نوسنگی، کالکولتیک انتقالی و کالکولتیک قدیم است.

این محل در هزاره سوم پیش از میلاد ناگهان متروک شد و دوباره از هزاره دوم مسکونی و آباد گشت.

آثاری از عهد پارت‌ها (حصار معبد آناهیتا متعلق به آغاز عصر مسیحی)، ساسانی‌ها و اسلام تا عهد تیموریان نیز در این محل به دست آمده است.

به استناد روایت‌های مختلف مادر زرتشت نیز در این مکان متولد شده است. درباره آب چشمه گفته می‌شود که از جاجرود و قیطریه تأمین می‌شود و پس از گذر از راه‌های زیرزمینی، از دل تپه می‌جوشد.^[۵]

برج طغرل یکی دیگر از اثار باستانی راگا

برج طغرل

برج آرامگاه موسوم به طغرل
نام	برج آرامگاه موسوم به طغرل
کشور	ایران
استان	استان تهران
شهرستان	ری
اطلاعات اثر
نوع بنا	برج
سال‌های مرمت	۱۳۰۱ و ۱۳۷۷
کاربری	آرامگاه، برج
کاربری کنونی	در حال حاضر بازسازی بنا به دست منطقه ۲۰ شهرداری تهران در محوطه‌ای به وسعت ۲ هکتار و به منظور گسترش و ساختن فرهنگسرا، کتابخانه، موزه و رستوران در حال انجام می‌باشد
دیرینگی	دوره سلجوقیان
دورهٔ ساخت اثر	دوره سلجوقیان
بانی اثر	آثار به جا مانده از دورهٔ سلجوقیان
مالک فعلی اثر	شهرداری
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۱۴۷
تاریخ ثبت ملی	۱۵ دی ۱۳۱۰
اطلاعات بازدید
امکان بازدید	آزاد

برج طغرل در شرق آرامگاه ابن بابویه در شهر ری واقع شده‌است و از آثار به جا مانده از دورهٔ سلجوقیان می‌باشد. در برخی متون این محل، برج خلیفه یزید نامیده شده است. ارتفاع برج حدود ۲۰ متر می‌باشد (بدون احتساب گنبد مخروطی شکلی که امروزه اثری از آن نمانده) به عقیدهٔ برخی از کارشناسان این برج شبیه عقربه‌های ساعت بوده و می‌توان از روی تابش آفتاب بر روی کنگره‌های آن زمان را تشخیص داد