تاریخچه مختصری از فرهنگ غنی ری درایران
ری تشیع را در ری آشکار ساخته و شیعیان را مورد اکرام قرار داده است .مردم نیز با تألیف کتابهایی پیرامون این موضوع به تبیین هر چه بیشتر تشیع پرداختند. (3)
ری در آغاز قرن چهارم پایتخت آل زیار بود. مرداویچ دیلمی ،شاه خاندان زیار ،ری را پایتخت خود ساخت و آن را توسعه بخشید. اما در همان هنگام دولتی روی کار آمد به نام آل بویه ،بنیانگذار این خاندان که سه برادر بنامهای علی ،حسن و احمد بودند ،ابتدا به مرداویچ دیلمی پیوستند. لکن پس از چندی بنای مخالفت با او را نهادند و حکومتی مستقل تشکیل دادند. آل بویه گرایشات شدید شیعی داشتند و به همین خاطر در زمان آنها تشیع بیش از پیش در جهان اسلام گسترش یافت. آل بویه ری را مرکز سیاسی و فرهنگی خود قرار داده بودند و همین امر سبب شد تا دانشمندان و ادبای بسیاری از این شهر برخیزند .از جمله‌ی این اندیشمندان صاحب بن عباد بود که در ری به وزارت آل بویه رسید .
در زمان آل بویه ،ری از حیث وسعت تمدن، گسترش فراوانی یافت ،اما در سال 420 هجری سلطان محمود غزنوی با یک حمله‌ی ناجوانمردانه فجایع و ناملایمات بی شماری در این شهر به وجود آورد ؛ وی به کشتار بی رحمانه‌ی شیعیان دست زد و به فرمان وی دویست چوبه‌ی دار برپا کردند و بزرگان شیعه را به دار کشیدند. (4) وی همچنین دستور داد تا تمام کتابهایی که پیرامون مذهب تشیع ،فلسفه و نجوم و... در کتابخانه‌ی صاحب بن عباد در آن شهر وجود داشت، سوزانده شود که بر اثر این عمل نابخردانه بسیاری از کتاب‌های مهم و کم نظیر علمی و مذهبی سوزانده شد و از بین رفت .
در سال 431 هجری طایفه‌ای از ترکان غزبنام سلجوقیان بر مسعود غزنوی شوریدند و حکومت ایران را به دست گرفتند و به زودی بر نواحی بسیاری از جهان اسلام تسلط یافتند. اینان نیز همچون غزنویان و سامانیان روحیه‌ی شیعه ستیزی داشتند .و در این امر دست به افراط زدند. ری نیز در این زمان زیر سلطه‌ی آنان قرار داشت. اکثر پادشاهان سلجوقی ری را به عنوان پایتخت خود انتخاب می‌کردند. جنگ‌های کلامی و مذهبی میان اشاعره و معتزله در ری همچنان وجود داشت و در بسیاری از موارد، شیعیان مظلوم واقع می‌شدند و اذیت و آزار می‌دیدند .
در قرون پنجم و ششم هجری عمدتاً طرفداران سه مذهب شیعه ،حنفی و شافعی در ری وجود داشتند که در این میان شیعیان بیشتر بودند و سپس حنفی‌ها و بعد از آن شافعی‌ها به ترتیب بیشترین جمعیت را به خود اختصاص داده بودند. شیعیان در جنوب ،شافعی‌ها در مرکز و حنفی‌ها در شمال شرقی ری سکونت داشته‌اند .
بدین ترتیب آنچنان که تاریخ به ما می‌گوید ری از قرن چهارم تا هفتم درگیر و دار اختلافات شدید مذهبی بوده است ،ناگفته نماند که ری به دلیل موقعیت استراتژیکی و قرار گرفتن در مسیر جاده‌ی ابریشم و همچنین پایتخت بودن بسیاری از خاندان‌های سلطنتی در طول تاریخ ،در جاده‌ی ترقی و عظمت افتاد که عده‌ای آن را عروس شهرهای ایران نامیدند
